GAVAT Kimdir? Kim, Kime Bu
Kelime ile Hitap eder?
Geçenlerde bir şehrimizin
valisinin vatandaşlarımızdan birine ‘GAVAT!’ diye hitap ederek lütufta
bulunduğu, gazetelere yansıdı. Bunun üzerine, yazılı ve görsel basında bazı
tartışmalar yaşandı. Vali Bey eleştiriler üzerine, önce ‘Gavat’ kelimesini
kullanmadığını, vatandaşımıza ‘Kavas!’ diye hitapta bulunduğunu ferman buyurdu.
Daha sonra ise, ‘Gavat’ kelimesini kullandığı video görüntüsüyle ispat
edilince, ‘Öyle bir kelime ağzımdan çıkmış’ diye lütfedip itiraf etti.
Bu tartışmaya katkıda
bulunacak bir metni dikkatlerinize sunuyorum. Meğer, ‘GAVAT’ın literatürümüzde
çok eski ve anlamlı bir tarihi varmış:
DEDEM KORKUD’dan
aktarıyorum:
‘Deli Dumrul aydur: Mere
Azrail dedüğünüz ne kişidür kim adamun canun alur? Ya kadir Allah, birligun,
varlıgun hakkiyiçün Azraili menum gözüme göstergil; savaşayım, çekişeyim,
dürişeyim, yahşı yigidun canın kurtarayım, bir dahı yahşı yigidün canın almaya,
dedi. Kayıtdı, döndü, Deli Dumrul evine geldi.’
Hak Taâlâya Dumrulun sözü
hoş gelmedi: Bak bak, mere deli kavat, menüm birligim bilmez, birlügüme şükür kılmaz.
Menüm ulu dergâhumda geze, menlik eyleye, dedi. Azraile buyruk eyledi kim: Ya
Azrail, var dahı ol deli kavatun gözüne görüngil, benzini sarartgıl, dedi.
Canunu hırlatgıl algıl, dedi’
(Bakınız: Orhan Şaik Gökyay,
Dedem Korkudun Kitabı, İstanbul-2007, Kabalcı Yayınevi, s.111).
METİNDE GEÇEN BAZI KELİMELER
Kavat: Tahkir sözü, küfür.
Ailesine namussuzluk yapan adam, deyyus, kaltaban, pezevenk; korkak,
cesaretsiz.
Kavas: Elçilik veya
konsolosluklarda görev yapan hizmetli; eskiden: Elçilik veya konsolosluklarda
koruma görevlisi; banka, patrikhane ve otel gibi yerlerde hizmetli veya koruma
görevlisi.
Dürişmek: Çalışmak, gayret
göstermek; uğraşmak, çarpışmak, mücadele etmek.
Aydur: Söyledi, dedi.
Mere: Bre, hey.
Kayıtmak: Avdet etmek, dönmek,
geri dönmek, ricat etmek.
Menlik: Bencillik, benlik,
gurur, isyan, serkeşlik.
Hırlatmak: Horlatmak,
birinin hırlamasına ya da horlamasına sebep olmak.
(Kelimeler için bakınız:
Orhan Şaik Gökyay, Dedem Korkudun Kitabı, İstanbul-2007, Kabalcı Yayınevi, s.
s.222, 278, 314, 342, 344, 369; Türkçe Sözlük, Ankara-1998, TDK, c.2, s.1242).
----
Harun Anay/23.01.2014
harunanay.blogspot.com
facebook.com/hasimharun.anay
facebook.com/HarunAnay
twitter.com/HarunAnay
---
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.