KUTADGU BİLİG’de HAYÂ

KUTADGU BİLİG’de HAYÂ

Büyük Türk düşünürü, üstadımız, efendimiz YUSUF HAS HÂCİB’in onbirinci (11.) yüzyılda Türkçe kaleme aldığı KUTADGU BİLİG adlı eseri, hepimiz için tam bir hazine. Her öğretmen ve öğrenci, bu hazineden istifade etmelidir. Özellikle de siyaset ve idare ile meşgul olmak isteyenlerin başucu kitabı olmalıdır.

Yusuf Has Hâcib üstadımız, genel olarak ‘utanma’ anlamına gelen HAYÂ hakkında bakınız neler buyuruyor:

‘İnsanların seçkini hayâ sâhibi olanıdır; hayâ sahibi kimse, insanların başıdır’

‘Kimde hayâ varsa, ona her işi teslim et; insan hayâ ile küstahın yolunu tıkar’

‘İnsanların aşağısı -hayâsız adamdır; hayâsızın dili doğru söz söylemez’

‘Hayâ sahibi, yumuşak huylu insan ne der, dinle; bak, acıdığı için, sana nasihat verir’

‘Hayâsız adamdan uzak dur, uzak; hayâsız inkâr eden gözdür’

‘Hayâsızın yüzü, dikkat edersen, etsiz bir kemiktir; hayâsızın özü ise, kapanmaz bir gediktir’

‘Hayâ ile insanın şerefi artar; hayâ sâhibinin bundan dolayı gözü parlar’

(Bakınız: Yusuf Has Hâcib, Kutadgu Bilig, çev. Reşid Rahmeti Arat, Ankara-1998, TTK, s.165/2201-2207))

Bu bilgiler bize, gerek Türk ahlak düşüncesinin, gerekse İslam ahlakı’nın en önemli kavramlarından birinin HAYÂ olduğunu göstermektedir.

Günümüzde, pek çok kişide göremez olduğumuz hayâ kavramı niçin bu kadar önemsiz hale geldi acaba?

Yusuf Has Hâcib, hayâ sahibi kişinin ‘insanların başı’ olduğunu ifade ediyor. Demek ki, insanların başı olması gereken kişilerin sahip olması gereken en önemli özellik, hayâ’dır. Başka şekilde söylemek gerekirse, insanlar mutlaka hayâ sahibi kişileri kendilerine baş olarak seçmelidirler.

Hayâ’lı olanları baş seçmezsek ne olur?

Hayâ’sız olanları baş seçersek ne olur?

Yorumu size bırakıyorum.

Harun Anay/08.01.2014

harunanay.blogspot.com

facebook.com/hasimharun.anay

facebook.com/HarunAnay

twitter.com/HarunAnay

---